2016

Terencjusz – podstawowa lektura szkolna całej starożytności, średniowiecza, odrodzenia; źródło inspiracji dla komedii chrześcijańskiej, teatrów konwiktowych, dramy mieszczańskiej; wzór eleganckiej łaciny jej kolokwialnym rejestrze; skarbnica sentencji…
Terencjusz stał się tak popularny, że przestał interesować badaczy, wydawało się bowiem, że nie można już nic powiedzieć, co nie zostałoby powiedziane wcześniej
A jednak ostatnie dwie dekady przyniosły prawdziwy renesans w badaniach nad tym poetą, a w konsekwencji nowe, niekiedy zaskakujące odczytanie jego komedii. Nawet skąpe informacje o życiu i walce o scenę zyskały w tym świetle odmienne niż dotąd oblicze. Oddawana do rąk czytelnika monografia stara się zaprezentować całe to spektrum interpretacji wraz z propozycjami autorki.
Terencjusza najbardziej interesuje człowiek, jego osobowość, charakter, zalety i przywary, ale także reakcje na uwikłanie w codzienne i niecodzienne problemy. Nie bez powodu mówi się, że każda ze sztuk to wnikliwe studium psychologiczne. Dlatego monografia najwięcej miejsca poświęca temu właśnie zagadnieniu.
Stara się także pokazać, że Terencjusz nawet nie próbuje konkurować ze swoim poprzednikiem – Plautem, nie pociąga go powielanie schematów fabularnych, a jedynie ich przetwarzanie. Wyraźnie widać, że nie chce naśladować, przeciwnie – ucieka od ustanowionego przez Plauta wzorca, szukając dla siebie nowych, bo zmodyfikowanych, form zgranych już motywów.
Monografia weryfikuje także dotychczasowe ustalenia w dziedzinie języka i metryki. Podkreśla, że sztuki Terencjusza pełne są barwnej metaforyki, nie stronią od obscenicznych skojarzeń, postaci nie mówią tak samo, a wykorzystane metra w specyficzny sposób wspierają fabułę oraz wzmacniają wizerunki bohaterów.
Nowa monografia to nowe oblicze Terencjusza.

Książka została nagrodzona przez Wydział I PAN w roku 2017 i otrzymała Nagrodę im. Aleksandra Brücknera.

Owidiusz, Sztuka kochania, przełożyła, wstępem i przypisami opatrzyła Ewa Skwara, ISKŚiO UWr., Wrocław 2016, s. 239 [9788394089344]

Owidiuszowa Sztuka kochania przez wieki należała do lektur zakazanych i uważana była z książkę niemoralną. Określenia „pornografia” czy „wyuzdanie” ucinały jakąkolwiek dyskusję na temat wartości literackich dzieła, piękna mitologicznych dygresji czy interesujących wskazówek dotyczących realiów życia w Wiecznym Mieście na przełomie starej i nowej ery. A przecież poemat augustowskiego poety (43 p.n.e. – 17 n.e.) nie zasłużył na taką krytykę: to dziełko urocze, a przy tym eleganckie, wyrafinowane, skrzące się dowcipem niepozbawionym odrobiny pikanterii. Prawdy, jakie na temat natury ludzkiej podaje Owidiusz, nie tylko świadczą o jego doskonałej znajomości psychologii, ale też zapewniają Sztuce kochania aktualność w każdej epoce.
Poeta doradza, jak zdobyć i zatrzymać przy sobie ukochaną osobę, a pod płaszczykiem miłosnej dydaktyki uczy wdzięku, szlachetności w obyciu i dobrych manier; nawet czary nie pomogą, jeśli brak przymiotów ducha, które mogłyby zaskarbić uczucie:
Na nic napój miłosny – po nim obłęd, mania
i szał, co mąci rozum… Porzuć więc fortele!
Chcesz, żeby cię kochano, bądź godny kochania,
bo samą ładną buzią nie zyskasz zbyt wiele.
(Sztuka kochania 2,105–108)

Gerson Schade, Lectures on Greek Poetry, Poznań 2016, Wydawnictwo Naukowe UAM

The series of lectures contained in this volume were written for students at Adam Mickiewicz University. A first group of these lectures are intended to serve as an introduction to Greek poetry of the archaic, classical and pre-Hellenistic age. They treat a selection of texts, ranging from the eighth to the fourth century BC. A second group of these lectures focus on Homer's Iliad: while the whole work is treated, the lectures follow the story of Achilles, which is developed mainly in five books. All texts are provided in translation, and secondary literature is discussed and used to make the texts more accessible for young students interested in poetry. The lectures introduce to some of the main issues that characterise the texts, such as their relationship to their primary audience, the impact of orality, and the influence of the eastern poetic tradition on the Greeks. Where appropriate, the lectures also treat the interrelation between various texts, their intertextuality. They try to answer the questions of how did poetry work then, and why do these texts matter for the European poetic tradition.

Magdalena Karamucka, Antyczny Rzym Norwida, Poznań 2016, Wydawnictwo Naukowe UAM

Książka Magdaleny Karamuckiej jest pierwszą monografią interpretującą złożony i niejednoznaczny stosunek Norwida do antycznego Rzymu wraz z bogatą gamą nawiązań poety do antycznej rzeczywistości w sferze komentarzy, interpretacji i przekładów. Rzym Norwida nadaje także ton scenerii, atmosferze i przywoływanym mitom. Roma antiqua u Norwida to wreszcie doniosły element jego historiozofii oraz refleksji nad współczesnością.
 

Ignacy Lewandowski, Poeta laureatus czyli życie i dzieło Klemensa Janickiego 1516-1543, Żnin 2016, s. 304

Profesor Ignacy Lewandowski należy do najlepszych znawców Klemensa Janickiego. Był mu wierny przez całe życie zawodowe. Książka opublikowana przez Żnińskie Towarzystwo Kultury stanowi zwieńczenie badań nad poetą i jego dziełem. Na monografię składają się autorska narracja i wybór utworów poetyckich.

Monastycyzm XV–XVIII w. Tradycja średniowieczna wobec wyzwań nowożytnego humanizmu. Redakcja naukowa Michał T. Gronowski OSB, Piotr Urbański, Warszawa 2016, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, s. 374.